|
ประยงค์
ชื่อวิทยาศาสตร์ :
Aglaia odorata
Lour.
วงศ์ :
MELIACEAE
ชื่อสามัญ
: Chinese Rice Flower
ชื่ออื่น :
ขะยง ขะยม
พะยงค์ ยม (ภาคเหนือ) ประยงค์ ประยงค์ใบใหญ่ (ภาคกลาง)
หอมไกล (ภาคใต้)
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
ไม้พุ่มหรือไม้ต้น สูงถึง 10
เมตร
มีเกล็ดรูปดาวสีน้ำตาลอมเหลืองอยู่ทั่วไปโดยเฉพาะที่ปลายยอด
ใบ ประกอบแบบขนนกปลายคี่ มีใบย่อย 3-5 ใบ
แกนกลางช่อใบยาว 1- 6.5 ซม. มักมีปีก บางครั้งมีเกล็ด
หรือขนรูปดาว ส่วนมากเกลี้ยง ใบรูปช้อน
หรือรูปขอบขนานแกมรูปไข่ กว้าง 0.7-4.5 ซม. ยาว 1.5-11
ซม. ปลายมนกลม บางครั้งพบมีติ่ง
โคนแหลมเป็นปีกไปยังก้านใบย่อย ก้านใบย่อยยาว 1-4 มม.
เส้นร่างแหค่อนข้างชัดทางด้านล่าง ดอก
ออกเป็นช่อกระจาย ตามง่ามใบ ช่อดอกยาว 5-15 ซม.
สีเหลือง กลิ่นหอม ดอกยาวผระมาณ 2 มม. กลีบเลี้ยงมี 5
แฉก เกลี้ยง กลีบดอกมี 5 กลีบ เกลี้ยง
ก้านเกสรเพศผู้เชื่อมติดกัน อับเรณูอยู่ในท่อเกสร
รังไข่มีขนรูปดาวหนาแน่น มี 1 ช่อง ภายในมีไข่อ่อน 1
หน่วย ก้านเกสรเพศเมียมีขนาดใหญ่ ผล รูปไข่กลับ
เปลือกบาง กว้าง0.5-1.2
ซม. ผลอ่อนสีเขียว ผลแก่สีเหลือง
เปลี่ยนเป็นสีแดงเมื่อสุก เมล็ดติดเนื้อไม่ล่อน
ลักษณะกลมหรือรูปไข่ กว้าง 4-8 มม. ยาว 0.5-1.1 ซม.
เมล็ดอ่อนสีขุ่น เมล็ดแก่สีน้ำตาล
ประโยชน์ :
นิยมปลูกเป็นไม้ประดับ ราก
รับประทานเป็นยาทำให้อาเจียน เพื่อถอนพิษอาการเมา
แก้ไข้ น้ำต้มใบกินแก้ประจำเดือนมามากผิดปกติในช่วง
หมดประจำเดือน และอาการไข้จากกามโรค
ดอก มีกลิ่นหอม
ใช้แต่งกลิ่นใบชา เรียก "ชาคลีน" มีสารสำคัญได้แก่
odorine, odorinol, aglaiol เป็นต้น
|
