พระที่นั่งสนามจันทร์สร้างขึ้นในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย เป็นที่ประทับสำราญพระราชอริยาบททรงงานช่างตามที่โปรดอยู่เป็นนิจ  ในบางครั้งทรงใช้เป็นที่เสด็จออกขุนนางแทนการเสด็จออกในพระที่นั่งอมรินทรวิจฉัยมไหสูรยพิมาน และเป็นสถานที่กรมพระราชวังบวรสถานมงคลหรือวังหน้าประทับพักก่อนเสด็จเข้าไปเฝ้าฯ ในท้องพระโรง  นอกจากนั้น เนื่องจากพระที่นั่งองค์นี้อยู่ทางทิศเหนือของหอพระธาตุมณเฑียรอันเป็นที่ประดิษฐานพระโกศพระบรมอัฐิ จึงโปรดเกล้าฯ ให้ตั้งเครื่องนมัสการสำหรับถวายบังคมพระบรมอัฐิในการพระราชพิธีถือน้ำพระพิพัฒน์สัตยา ณ พระที่นั่งสนามจันทร์อีกแห่งหนึ่ง
       พระราชนิยมในสมเด็จพระมาหากัตริยาธิราชเจ้าตั้งแต่รัชกาลพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเป็นต้นมา ทรงถือว่าพระที่นั่งสนามจันทร์มีความสำคัญเหมือนเป็นพระแท่นราชบัลลังก์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ผู้ไม่มีกิจหน้าที่อันใดจะไม่ขึ้นไปบนพระที่นั่งองค์นี้
       พระที่นั่งสนามจันทร์เป็นพระที่นั่งโถงขนาดเล็กแบบสถาปัตยกรรมไทย ที่มีสัดส่วนและลวดลายตกแต่งงดงาม ยักย้ายต่อกันไปทุกช่อง โดยเฉพาะลายตกแต่งเพดานซึ่งเขียนลายทองเป็นลายดอกพุดตานก้านแย่งแบบต่างๆนั้น กล่าวกันมาว่ามีฝีพระหัตถ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยทรงเขียนไว้ด้วย