พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท เป็นพระที่นั่งองค์ประธานของหมู่พระมหาปราสาท ตั้งอยู่ในเขตพระราชฐาน มีพระที่นั่งพิมานรัตยา พระปรัศว์ซ้าย พระปรัศว์ขวา และเรือนบริวาร คือเรือนจันทร์ อยู่ต่อเนื่องทางด้านหลังในเขตพระราชฐานชั้นใน พระที่นั่งองค์นี้ได้รับการยกย่องว่าเป็นสถาปัตยกรรมชั้นเอกของกรุงรัตนโกสินทร์ โดยเฉพาะพระยอดพระมหาปราสาทมีรูปทรงต้องด้วยศิลปะลักษณะอันวิจิตรงดงาม
       พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช โปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นเมื่อพุทธศักราช 2332 แทนตรงตำแหน่งที่ตั้งเดิมของพระที่นั่งอินทราภิเษกมหาปราสาท ซึ่งเป็นสถานที่ที่ทรงประกอบพระราชพิธีบรมราชาภิเษก และต่อมาถูกฟ้าผ่าทำให้เกิดเพลิงไหม้องค์พระที่นั่งจนหมดสิ้น
       เมื่อสร้างแล้วเสร็จ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช  ได้เสด็จออกว่าราชการที่ท้องพระโรง นอกจากนั้นในระหว่ารัชสมัยเมื่อมีพระบรมวงศ์ฝ่ายในชั้นสูงบางพระองค์สิ้นพระชนม์ ก็โปรดเกล้าฯ ให้ตั้งพระศพบนพระที่นั่ง และเมื่อพระองค์เสด็จสวรรคต ก็ได้อัญเชิญพระบรมศพมาประดิษฐานไว้ ณ พระมหาปราสาทองค์นี้  จนกลายเป็นธรรมเนียมที่จะประดิษฐานพระบรมศพสมเด็จพระมหากษัตริยาธิราชเจ้า สมเด็จพระอัครมเหสี เช่น พระบรมศพสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี  พระบรมราชินีในพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว  และพระบรมศพพระบรมวงศานุวงศ์ชั้นสูงบางพระองค์ที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ด้วย เช่น พระบรมศพสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี
       ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้ตั้งการพระราชพิธีบรมราชาภิเษกสมโภช ณ พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท เมื่อพุทธศักราช 2454
     ปัจจุบันพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาทเป็นสถานที่ประกอบพระราชพิธีในการพระราชกุศลต่างๆ พระราชพิธีสำคัญซึ่งได้จัดขึ้นเป็นประจำปีได้แก่  พระราชพิธีฉัตรมงคล ในวันที่ 5 พฤษภาคม ของทุกปี