-3-

1    2    3

   
 

           ปัจจัยสำคัญที่ทำให้พันธุ์ไม้ป่าชายเลนขึ้นอยู่เป็นเขตหรือเป็นโซน  ได้แก่
         
ปัจจัยทางกายภาพและเคมีของดิน  โกงกางใบใหญ่ชอบดินที่มีสภาพเป็นโคลนนิ่มๆ  โกงกางใบเล็กชอบดินเลนที่ไม่นิ่มเกินไป ไม้แสมชอบบริเวณชายหาดที่มีความลาดชันต่ำ  สามารถทนต่อสภาพดินทรายได้ เมื่อบริเวณนั้นมีน้ำทะเลท่วมถึง  ไม้ถั่วขาวจะขึ้นในบริเวณดินเหนียวที่มีลักษณะค่อนข้างแข็ง มีชั้นของฮิวมัสและมีการระบายน้ำที่ดี  ต้นจากจะเป็นส่วนประกอบที่สำคัญตามบริเวณป่าชายเลนที่มีสภาพอิ่มตัวด้วยน้ำ พวกปรงทะเลจะมีกระจายมากในบริเวณดินแฉะและน้ำกร่อย
         
ความเค็มของน้ำในดิน  โกงกางใบใหญ่  ลำพู  ลำแพน  เป็นพวกซึ่งต้องการความเค็มสูง  จึงมักพบขึ้นอยู่บริเวณติดกับทะเล  สำหรับไม้แสมทะเลจะมีความทนทานต่อความเค็มในช่วงกว้าง โดยเจริญเติบโตได้ดีตั้งแต่บริเวณที่มีความเค็มต่ำจนถึงสูง  ความเค็มไม่ใช่เป็นสิ่งสำคัญต่อการเจริญเติบโต แต่มีอิทธิพลต่อการลดการแก่งแย่งของพันธุ์ไม้ต่างชนิดกัน

   
ป่าจาก ป่าชายเลนอ่าวพังงา

นกขมิ้นท้ายทอยดำ

ปลาตีน สัญญลักษณ์แห่งป่าชายเลน

         

 

           ในประเทศไทยพบว่า เขตการขึ้นอยู่ของพันธุ์ไม้จะแตกต่างกันออกไปในแต่ละพื้นที่ เช่น ในจังหวัดจันทุบรีเขตนอกสุดที่ติดริมฝั่งทะเล จะมีไม้โกงกางทั้งโกงกางใบใหญ่และโกงกางใบเล็ก ถัดเข้าไปเป็นเขตของไม้แสมและถั่ว  ถัดจากกลุ่มพวกนี้จะเป็นไม้ตะบูน  และตามด้วยกลุ่มไม้โปรงและฝาด  เขตสุดท้ายเป็นแนวต่อระหว่างป่าชายเลนกับป่าบก  จะมีกลุ่มไม้เสม็ดขึ้นอยู่  สำหรับจังหวัดพังงา จากริมน้ำเป็นกลุ่มไม้ลำพู  แสม และกลุ่มไม้โกงกางใบใหญ่  ตามด้วยกลุ่มโกงกางใบเล็ก - ถั่ว  ถัดจากลุ่มนี้เป็นกลุ่มไม้โปรง และกลุ่มไม้โปรง - ตะบูน  สำหรับเขตสุดท้ายจะเป็นกลุ่มไม้ตาตุ่ม - เป้ง
          ป่าชายเลนนอกจากจะเป็นแหล่งเพาะพันธุ์ ที่อยู่อาศัย หลบภัย และหาอาหารของสัตว์  ไม่ว่าจะเป็น ลิง นก และ กุ้ง  หอย ปู ปลาชนิดต่างๆ มากมายแล้ว ยังช่วยทำหน้าที่ลดความแรงและเร็วของน้ำ  ทำให้ตะกอนที่ไหลมากจากแผ่นดินทับถมอยู่บริเวณผืนป่าชายเลนนั้น ทำให้น้ำที่ไหลลงสู่ทะเลมีความใสสะอาดมารกขึ้น และอีกนัยหนึ่ง ตะกอนเหล่านั้นก็จะทับถมกันเป็นแผ่นดินงอกเงยขึ้นมาเรื่อยๆ อีกด้วย
          ในอดีตมีป่าชายเลนที่อุดมสมบูรณ์กระจายอยู่ทั่วไป แต่จากกระแสการพัฒนาประเทศที่รวดเร็ว ป่าชายเลนหลายแห่งได้ถูกทำลาย แล้วทดแทนด้วยการถมดินปรับพื้นที่เป็นเขตอุตสาหกรรม ชุมชน นากุ้ง และอื่นๆ ปัจจุบัน ป่าชายเลนที่อุดมสมบูรณ์ของไทยจึงเหลืออยู่ไม่มากนัก ซึ่งส่วนใหญ่จะได้รับความคุ้มครองอยู่ในพื้นที่อุทยานแห่งชาติ หนึ่งในจำนวนนั้นคือ อุทยานแห่งชาติอ่าวพังงา จังหวัดพังงา