|
เอื้องหมายนา
ชื่อวิทยาศาสตร์ :
Costus speciosus
(Koen.) Sm.
วงศ์ :
COSTACEAE
ชื่อสามัญ
: Crape ginger, Malay ginger, Spiral flag
ชื่ออื่น : ชูไลบ้อง
ซูเลโบ (กะเหรี่ยงแม่ฮ่องสอน) เอื้องช้าง
(นครศรีธรรมราช) เอื้องต้น เอื้องเพ็ดม้า (ภาคกลาง)
เอื้องใหญ่ บันไดสวรรค์ (ภาคใต้)
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
พืชล้มลุกมีเหง้าหรือลำต้นใต้ดินมีลักษณะเป็นหัว
ลำต้นสีแดง อวบน้ำ เส้นผ่าศูนย์กลางลำต้น 9.1 – 15.1
มิลลิเมตร สูง 135 – 190 เซนติเมตร
ใบเดี่ยวเรียงสลับรอบต้น
รูปร่างใบกึ่งรูปขอบขนานกึ่งใบรูปหอก (oblong –
lanceolate) ปลายใบเรียวแหลม กว้าง 6 – 8 เซนติเมตร
ยาว 20.5 – 29.6 เซนติเมตร ออกดอกที่ปลายยอด
ช่อดอกสีแดงยาว 7.6 – 11.6 เซนติเมตร มีดอกย่อย 19 –
42 ดอก กลีบดอกสีขาวแกมสีชมพูหรือเหลือง
อับเรณูสีเหลือง ออกดอกช่วงเดือน
สิงหาคมถึงเดือนพฤศจิกายน
ขยายพันธุ์โดยการแตกหน่อและใช้เมล็ด
ชอบขึ้นบริเวณที่ชุ่มชื้นใต้ต้นไม้ใหญ่
ริมน้ำหรือริมหนองบึงเชิงเขาทั่วทุกภาคของประเทศ
ประโยชน์ : เอื้องหมายนา
เป็นดอกไม้ที่นิยมตัดประดับแจกันทั้งต้นที่มีช่อดอก
เนื่องจากทั้งต้นและกาบประดับสวยงามแปลกตา
นอกจากนี้ยังปลูกเป็นไม้ประดับอีกด้วย
นอกจากนั้นยังใช้เป็นอาหารสัตว์ โค กระบือ สมุนไพร
ลำต้นใต้ดินหรือเหง้ามีรสขมเมา ขับปัสสาวะ แก้บวมน้ำ
แก้ตกขาว แก้โรคติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ แก้แผลหนอง
อักเสบ บวม ฆ่าพยาธิ เป็นยาถ่าย เหง้าสดมีพิษมาก
ใช้ในปริมาณมากจะทำให้ท้องร่วง อาเจียนอย่างรุนแรง
ต้องทำให้สุกก่อน ราก รสขมเมา ขับพยาธิ ขับเสมหะ แก้ไอ
แก้โรคผิวหนัง เหง้า ตำพอกบริเวณสะดือ รักษาโรคท้องมาน
ในเหง้าพบสาร diosgenin มีฤทธิ์คล้ายฮอร์โมนเพศหญิง
และเป็นสารตั้งต้นในการสังเคราะห์ยาสเตียรอยด์
 |
